Basisinkomen

Met een basisinkomen
geen zorgen meer

Ik lees het weer wat vaker.  Het zou sociale voorzieningen als AOW, bijstand en WW kunnen vervangen. Ook de hypotheekrenteaftrek, huur- en ziektekostensubsidies en kinderbijslag kunnen verdwijnen. Er worden bedragen genoemd tussen 1.000 en 1.400 euro netto per volwassene per maand. Kinderen zouden wat minder krijgen. Allemaal zonder tegenprestatie en voor iedereen gelijk. Klinkt te mooi om waar te zijn. Er is een groeiende groep voorstanders die wel wat zien in dit idee. Waar heb ik het over? Het basisinkomen.

Droom
Stel je eens voor. Nooit meer zorgen of er genoeg geld is om vaste lasten te betalen. En daardoor alle ruimte om datgene te doen wat je het allerliefste wil doen. Normaal gesproken een droom, want voor veel mensen draait het leven in eerste instantie om geld verdienen. Als je geluk hebt, vind je het werk niet vervelend om te doen. Als dit wel zo is, dan durfde je wellicht - zeker de afgelopen jaren - geen move te maken, omdat je bang voor inkomensdaling. Immers er is een aantal vaste lasten te betalen. Dus als dat nou geregeld is, zijn die problemen van de baan. Of toch niet?

Belasting
Hoe zeer ik iedereen een basisinkomen zou gunnen, kan zoiets natuurlijk niet zomaar worden ingevoerd. Het financieringsvraagstuk zal complex zijn. De begroting voor de AOW - toch ook een soort basisinkomen - levert bij tijd en wijle nu al financiële kopzorgen op. Een basisinkomen voor iedereen zou onder meer kunnen worden bekostigd door de belasting op gebruik (btw) te verhogen. Hoe meer je consumeert, des te meer ga je betalen. Op dit moment is het hoge btw-tarief al 21%. Dit zal dan nog een paar procenten omhoog moeten en ik vraag me dan ook af of bestedingen met die verhoging op peil zullen blijven. Daarnaast zullen de breedste schouders in de vorm van belastingverhoging op arbeid of vermogen de begroting moeten dichten.

Zwitserland
Het basisinkomen is geen compleet nieuw idee. In de jaren '80 werd ook al eens nagedacht over een basisinkomen voor iedereen. Toen is dit idee verworpen. Het zou te duur en omslachtig zijn om in te voeren. Mensen zouden er misschien ook een beetje lui van worden. Zonder vaste baan is er ruimte om iets terug te doen voor de maatschappij, maar wie garandeert dat dit gebeurt? Tegelijkertijd is een juiste constatering dat het huidige systeem niet echt lekker werkt. Daarom zal het initiatief zeker niet helemaal worden verworpen. Dit geldt ook voor de andere landen van Europa. In België zijn onlangs plannen geïntroduceerd voor een basisinkomen en niet zo lang geleden is er in Zwitserland een heus referendum gehouden over dit onderwerp. Een grote meerderheid was echter tegen de komst van het basisinkomen. De vraag is waarom Nederlanders dan wel voor zouden moeten zijn?

Doel voorbij

Arm of rijk

Doordat het basisinkomen veel bestaande regelingen vervangt, kan er fors op bureaucratie worden bespaard. Zeker een voordeel. De vraag is alleen of de echte hulpbehoevenden voldoende overhouden met alleen het basisinkomen. Iedereen mag in het beoogde systeem zoveel bijverdienen als hij of zij wenst, maar als je dat niet kunt, moet er mogelijk weer een aanvullende regeling komen. Dan schiet het zijn doel voorbij.

In de nabije toekomst zal automatisering een deel van de banen gaan vervangen. De verwachting is dat een groep lager opgeleiden hiervan de dupe zal zijn. Maar komen die dan ooit weer aan een nieuwe baan? En zonder WW-uitkeringen is je inkomen - afhankelijk van hoeveel je verdiende - meteen fors lager. Een ander veelgehoord argument uit het ja-kamp is dat mensen worden gestimuleerd om zelfstandig te gaan ondernemen in de wetenschap dat vaste lasten betaald kunnen worden, maar hebben al die mensen dan ineens wél de tools in huis om daadwerkelijk te gaan ondernemen?

Vraag en aanbod
In plaats van een basisinkomen is het denk ik beter om te investeren in onderwijs en zelfredzaamheid van mensen. Dan staat iedereen sterker. Sommigen hebben nu eenmaal een duwtje in de rug nodig. Vanuit sociaal oogpunt bekeken is het eerlijk dat iedereen een basisinkomen geniet. Gelijkheid van inkomen en kansen. Het verschil tussen arm en rijk gaat echter niet afnemen door een basisinkomen. In de praktijk moet ik dus nog maar zien of gelijkheid zo zal uitpakken. Ik geloof er niet in. En ja, als iedereen een basisinkomen ontvangt, resulteert dit mogelijk in een inkomensstijging voor iedereen. Natuurlijk een prettig gegeven. Maar met geld is het een kwestie van vraag en aanbod. Als er meer geld is, dan worden de prijzen vanzelf hoger. Weg voordeel. Wat is dan onder aan de streep het voordeel voor de burger van de invoering van een basisinkomen? Ik ben nog niet overtuigd.