maandag 25 april 2016

Boekenkist

Slot Loevestein, 22 maart 1621

 
Ik zit nu al zo'n drie jaar gevangen. Ondanks dat ik doorlopend mag lezen en verder kan schrijven, is het leven hier niet gemakkelijk. Het kasteel is vochtig en meestentijds erg koud. Er dringt maar weinig zonlicht mijn kamer binnen. Mijn gezondheid gaat daarom hard achteruit en ik voel me met de dag ouder worden, ook al word ik volgende maand pas 38 jaar. Ik zie bleek en ben vaak verkouden. Gelukkig heeft mijn vrouw – die hier vrijwillig is met de kinderen  een list bedacht, welke ertoe zou kunnen leiden dat ik mijn vrijheid terugkrijg. Hopelijk zal haar plan slagen en herenigen wij samen op een later tijdstip weer.

 
Hugo de Groot



Slot Loevestein
Afgelopen weekend ben ik op Slot Loevestein geweest. Een absolute aanrader voor diegenen die geïnteresseerd zijn in een stukje vaderlandse geschiedenis. Loevestein ligt op de kruising van de rivier De Waal en de afgedamde Maas en diende in de zeventiende eeuw als staatsgevangenis. Het slot herbergde politieke gevangenen waaronder de bekendste, Hugo de Groot. Deze intelligente man, die op zijn zestiende zijn doctorstitel behaalde, leefde in dezelfde tijd als Prins Maurits en was een belangrijke adviseur van raadspensionaris en landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt.

Ontsnapping
Hugo de Groot (1583 - 1645)
Oldenbarnevelt kreeg meningsverschillen met Prins Maurits, de zoon van Willem van Oranje. Deze twisten gingen over besturing van het land en oorlogvoering. Ook beider godsdienstige overtuigingen liepen sterk uiteen. Eenvoudig gezegd, Maurits geloofde niet in godsdienstvrijheid. Dit leidde uiteindelijk tot onthoofding van Johan Oldenbarnevelt. Hugo de Groot had iets meer geluk, maar werd wel levenslang verbannen naar Slot Loevestein.

 De Groot las onnoemelijk veel. Die boeken werden in kisten aangeleverd en met regelmaat weer uitgewisseld. Na verloop van tijd werd de inhoud van de kisten echter niet meer gecontroleerd en zo kwam het dat hij zijn kans schoon zag om die bewuste ochtend in de kist te kruipen. Die kist werd vervolgens door sterke soldaten per boot over de Boven Merwede naar Gorinchem gezonden. Van daaruit kon Hugo, verkleed als metselaar, het land uitvluchten.

Democratie en vrijheid
Door onoplettendheid van zijn bewakers wist De Groot uiteindelijk te ontsnappen. Hij zou nooit meer voet op Nederlandse bodem zetten, maar mocht wel blijven leven. Zo kreeg hij de kans om zijn kennis verder te verspreiden. En zijn werk is erg belangrijk geweest voor onze geschiedenis. Zijn geschriften stonden namelijk aan de basis van ons moderne rechtssysteem. Misschien is zijn meest belangrijke gedachtegoed wel die omtrent vrijheid van meningsuiting. Maar wat voor ons land en veel landen in Europa in grote mate gemeengoed is, levert helaas op veel plekken in de wereld problemen op. Kijk maar naar de vluchtelingenstromen uit het Midden-Oosten en nog actueler de kwestie rondom persvrijheid in Turkije. Mensen worden langzaam monddood gemaakt en dat heeft meestal een averechts effect, want hoe vaak leidt dat vervolgens niet tot ongeregeldheden?

De angst die op dit moment op veel plekken ter wereld overheerst drijft mensen ertoe om hun omgeving te verlaten. En ondanks dat ik me dat niet goed kan voorstellen, begrijp ik het wel. Als ik in zo'n situatie zat, dan zocht ik ook naar een beter bestaan. Vrijheid en democratie zijn dus eigenlijk best bijzonder en iets om eens vaker bij stil te staan.
Gelukkig vinden beleidsmakers in Europa dat ook. Ik hoop dan ook oprecht dat de inspanningen aan het adres van Turkije zowel de problemen rondom de vluchtelingenstroom als de vrijheid zullen verbeteren, want het is simpelweg niet goed dat zoveel mensen in de wereld op de vlucht zijn. Wel volkomen logisch alleen helaas gaat dat niet meer ongemerkt in een boekenkist.


maandag 18 april 2016

The Burren

Eerder beschreef ik al over mooie momenten die we beleefden in Galway en onze eerste kennismaking met een gedeelte van de ruige Westkust van Ierland. En nu, met de klanken van het nummer 'Arthur McBride' galmend uit mijn speakers,  schrijf ik deze blog waarin ik het vervolg van onze wandel-escapades en onze onderwerping aan het ruige gebied noteer. Een onvergetelijke ervaring in de setting van 'The Burren National park' waarin we een groot gedeelte van 'The Burren Way' hebben afgelegd.

Weilanden

Na een goede nachtrust in Aille River Hostel in Doolin kregen we van de eigenaar mee dat het komende dagen helder en droog weer zou zijn. Ideaal voor ons om te voet de Westkust wat verder te ontdekken. Het doel van vandaag was het maken van een wandeling die moest eindigen met een bezoek aan The Cliffs of Moher.

Met de gemarkeerde kaart in onze zak vertrokken we vol goede moed aan onze wandeling. Echter al bij de eerste de beste kruising kozen we de verkeerde richting, waardoor we niet langs de mooie groene velden, maar door de zompige weilanden onze route aflegden. In eerste instantie dachten we dat het erbij hoorde, maar als je tot aan je enkels wegzakt, besef je dat dit niet de aangegeven route kan zijn. Nadat we na enkele uren koeien, honden, hazen en paarden achter ons hadden gelaten, openbaarde zich eindelijk iets dat voor een wandelpad moest doorgaan.



The Cliffs of Moher

Hag's head
Rond de middag kwamen we aan in het plaatsje Liscannor waar wij onvervalste fish and chips naar binnen werkten. Beter voorbereid begonnen we dan ook aan de enigszins pittige klim die ons naar Hag's Head leidde. Er is een legende die vertelt dat op dat punt een oude hag (heks) in zee is gestort, nadat zij gek van verliefdheid dagenlang haar held Cú Chulainn achterna had gezeten. Verliefdheid doet rare dingen met een mens. Voor diegenen met voldoende inlevingsvermogen vertoont die rots inderdaad de uiterlijke trekken van een vrouwenhoofd.

Vanaf Hag's Head – het meest Zuidelijke punt van The Cliffs of Moher – namen we het smalle wandelpad over de rand van deze 120 meter hoge rijzige kliffen, op weg naar het bezoekerscentrum een paar kilometer verderop. Naarmate we dichterbij kwamen roken we steeds sterker de zilte lucht die zo kenmerkend is voor de zee. Daarnaast roken we wellicht ook wat angstzweet. Maar lopen langs de kliffen, waar het vaak harder lijkt te waaien, gaf wel een gevoel van onoverwinnelijkheid. Vooral na de reeds afgelegde wandeling van zo'n 25 kilometer, die ons de hele dag vreugde en zelfs een verbrand voorhoofd had gegeven. Wie zegt dat het geen mooi weer is in Ierland?

Stilte
Ook de volgende dag boden de weergoden wandelweer, al hielden we de avond ervoor wandelen niet voor mogelijk. De beenspieren en met name gewrichten, hadden namelijk  behoorlijk te lijden gehad als gevolg van onze ontberingen de dag ervoor. We besloten het dan ook iets rustiger aan te doen en zeker niet te klimmen. En dat hebben we geweten...

Nadat we per auto de streek wat doorkruist hadden, kwamen we aan in Carran, waar 'The Carran Loop' kon worden bedwongen. In dit dorpje wonen nauwelijks mensen en verder is er behalve rots en grasland weinig te beleven. De tocht waar wij onze zinnen op hadden gezet bedroeg 9 kilometer, precies goed voor twee ietwat vermoeide hiking boys. Tot zover alles goed. Later bleek echter dat als gevolg van veel ontbrekende bewegwijzering, – op de foto hiernaast nog wél zichtbaar –, bij die aanvankelijke 9 kilometers nog enkele kilometers moesten worden opgeteld. Tot overmaat van ramp overkwam ons ook dat we op een gegeven moment zo waren afgedwaald, dat we gevoelsmatig de goede kant opgingen, maar in werkelijkheid precies het omgekeerde deden. Deze vergissing voerde ons steeds hoger en verder van ons oorspronkelijke doel. Omdat we toch wat hongerig werden, besloten we uiteindelijk – met gevaar voor eigen leven –  de zeer schuine helling al zittend en zigzaggend langs de vele bomen en struiken, door de modder, naar de veel lager gelegen weg te glijden. De doornige takken negerend gleden we lager en lager. Ruigheid kan ook gevaarlijk zijn. Met een zwaar verhoogde hartslag van de spanning kwamen we een kwartier later beneden aan. Adrenaline maakte plaats voor vermoeidheid en opluchting.
Uitstekende bewegwijzering


Eenmaal beneden kwamen we een vriendelijke Amerikaanse emigrant tegen. Die behulpzame vrouw, die daar een solitair bestaand leidde en de stilte erg kon waarderen, wees ons uiteindelijk de juiste richting, zodat we ruim na lunchtijd toch nog onze auto terugvonden.
Enigszins bekomen van ons avontuur beseften we dat we er ondanks het dreigende gevaar prima vanaf hadden gebracht. Een mooie ervaring rijker. Maar het meest memorabele van deze wandeling was toch wel het gewaarworden van de oorverdovende stilte die hier nog heerst. Het is werkelijk vreemd dat je behalve je eigen ademhaling gewoon niets hoort. De stilte was dan ook indrukwekkend en zelfs een beetje beangstigend, want wanneer is het nog wel eens zo stil?



The Burren


Oorverdovende stilte, op een plek waar gras welig tiert. 
Keien zo groot als auto’s verspreid door weelderig woest landschap. 
Slechts af en toe gestoord door het tjilpen van een verdwaalde vogel 
vraag je je af, wat is hier mis?
Zo’n verlatenheid is een mens niet meer gewend.

zondag 10 april 2016

Verbod op genot

Onlangs bekeek ik een interessant televisieprogramma over de industrie rondom roken. In dit programma werd nog eens benadrukt dat er in deze branche onnoemelijk veel geld omgaat, zoals dat wel vaker gaat in industrieën waar men producten fabriceert ten behoeve van het menselijk genot. In het programma werd benadrukt hoe machtig deze grote bedrijven zijn en hoe sterk de lobby nog steeds is. Toch brokkelt zo langzamerhand iets van die macht af en komen velen in opstand tegen dergelijke bedrijven. Roken wordt steeds minder vaak geaccepteerd, en dus zal men mogelijk op zoek moeten gaan naar een ander businessmodel. Maar is die industrie nu wel het werkelijke probleem?

Toen alles nog heel gewoon was
Een gewoonte
Zo langzamerhand is het not done om te roken, en al helemaal niet in het openbaar. Hoe anders was dat in het verre verleden nadat enkele ondernemende Europeanen de wereld hadden ontdekt, en zij rond het jaar 1500 de traditie van het roken meenamen naar Europa. Wat de gemiddelde inwoner in het begin uitermate vreemd gedrag vond, groeide al snel door van een hype naar gewoonte. Dit zou voor Nederland zo blijven tot ver in de twintigste eeuw.

Er zijn nog vele Nederlanders die zich ook herinneren dat roken er helemaal bij hoorde. Rond de Tweede Wereldoorlog was roken gewoon een algemeenheid, en zo bleef het ook nog tot en met de jaren '70. Er zijn weinig oude familiefoto's van mij met ooms en tantes waarin geen sigarettenrook zichtbaar is.

Naar mate mijn eerste levensjaren verstreken werd steeds vaker aangenomen – ook door de nog volop rokende artsen – dat de nadelige effecten op een mens' gezondheid niet moesten worden onderschat. De huidige heersende opinie is dan ook terecht dat roken ronduit slecht is en schade voor alle betrokkenen veroorzaakt.

Bushokjes
Ondanks de slechte eigenschappen en navenant zeer sterke lobby van fabrikanten, is er een duidelijke opkomst van de algehele maatschappelijke gedachte dat verslaving – wat roken nu eenmaal meestal is –  niet goed is voor een mens. En daar ben ik het volkomen mee eens, dus rook ik, op een incidentele sigaar na, al 2,5 jaar geen sigaretten meer. Uit ervaring weet ik nu ook dat niet-roken ervoor zorgt dat hoesten en verkoudheid een andere dimensie hebben gekregen. En een kater voelt tegenwoordig ook heel anders aan dan in de tijd waarin er naast drank ook standaard een pakje sigaretten werd geconsumeerd.

Glazen huis
Zo af en toe keren ex-rokers zich tegen de groep waartoe zij zo lang hebben behoord, maar ik vind dat iedereen zijn eigen keuzes moet mogen maken. Wil je roken, doe dat dan en houd een klein beetje rekening met elkaar. Toegegeven, soms mis ik het lustige zuigen aan die sigaret met het kortstondige intense gevoel van ontspanning, maar de charme van het roken verdween bij mij definitief toen rokers werden veroordeeld tot bushokjes en luchtdicht-gefabriceerde glazen huisjes.

Accijnzen
Natuurlijk zijn de effecten schadelijk voor ons lichaam en uiteindelijk – zeker vanuit de overheid bezien –een last voor de gezondheidszorg die te veel geld kost. Aan de andere kant doet diezelfde overheid goede zaken doordat zij in sterke mate de niet geringe accijnzen via rookwaren kunnen heffen. Zonder deze vorm van indirecte belasting – die niet geheel toevallig op bijna alle middelen waar een mens niet van buiten kan wordt geheven – zou de overheid een behoorlijk gat in haar begroting moeten dichten. Sceptici zullen wellicht stellen dat het wegvallen van accijnzen als gevolg van minder consumeren op hun beurt doorwerken in lagere kosten voor gezondheidszorg. Zo ontstaat wellicht alsnog balans, maar dan wordt voorbijgegaan aan in mijn ogen een belangrijk recht, namelijk die van de 'vrije keuze'.

Verbod versus eigen keuze
Waar ik me van afkeer is het feit dat vanuit de overheid en belangengroepen men roken steeds minder toegankelijk wil maken. Alsof een roker zich iets aantrekt van schokkende afbeeldingen en indringende leuzen op pakjes sigaretten. Onlangs viel zelfs te lezen in een artikel van het AD – dat overigens niet van de overheid afkomstig was – dat diegenen die geboren zijn vanaf 2017 nooit meer een sigaret mogen aanraken. Dat vind ik ronduit bemoeizuchtig en heeft waarschijnlijk een averechts effect.

Of het nu gaat om roken, prostitutie, drugs, alcohol of welke vorm van genot ook, een mens is van nature gewoon nieuwsgierig naar de effecten en wil zo af en toe eens iets uitproberen. En daar is per definitie niets mis mee. Ik ben zelfs van mening dat stelselmatig onthouden van elke vorm van genot, onherroepelijk zal leiden tot nieuwsgierigheid en dus automatisch uitlokking van gedrag waar men juist zo hevig vanaf wil.

Stap voor stap verbieden leidt de facto alleen maar naar meer nieuwsgierigheid en problemen. Dat zien we nu ook langzaam bij het verbod op alcohol voor jongeren onder de achttien. Let wel, ik ben geen voorstander van dat iedereen zich onbegrensd tegoed doet aan allerlei zinnenstrelende stoffen, maar wanneer wordt geaccepteerd dat niet alles valt te reguleren? Leer mensen liever hoe zij zelfstandig verstandige keuzes kunnen maken, want alleen als motivatie intrinsiek (vanuit de mens zelf) is, zal gedragsverandering kunnen plaatsvinden. Laat ieder individu zelfstandig – al dan niet samen met hun opvoeders – bepalen wat hij of zij verstandig acht. Stimuleren van zelfredzaamheid dus, daar komen we volgens mij allemaal veel verder mee.



vrijdag 1 april 2016

Het Hoge Noorden

Route Pieterpad
De laatste jaren vertrokken we met de familie rond de Paasdagen steevast richting het Limburgse Sittard voor de Kennedymars. Deze traditionele wandeltocht over 80 kilometer wordt daar jaarlijks gelopen op de zaterdag voor 1e Paasdag. Omdat mijn wandel-kompanen en ik inmiddels reeds meerdere malen deze beproeving met succes hadden volbracht, en net als zij ook ik vond dat het lijf voldoende fysieke pijn had geleden, wilden we voor de verandering eens iets leuks doen.

Pieterpad
Hoogste tijd voor een nieuwe uitdaging, maar dan wel één waarbij het aangename  – vrije tijd om te consumeren – wat meer de overhand kon krijgen. Per slot van rekening was het alweer even geleden dat ik de Paasdagen zonder fysieke ongemakken was doorgekomen. Niet dat wandelen overigens vervelend is, integendeel, het is juist één van mijn favoriete bezigheden, maar na meerdere keren de ongeveer 15 uur durende Kennedymars heb ik voorlopig even bewezen dat ik het kan. Toch blijft wandelen eenmaal nóg leuker wanneer er een concreet doel voor ogen staat.

Start- of eindpunt
Zo kwam het dat er een plan was ontstaan dat ons aan onze eerste schreden bracht van het 'Pieterpad'. Deze uitgestippelde route is ruim 490 kilometer lang en bestrijkt Nederland van Noord naar Zuid. De goed gemarkeerde route die eind jaren '70 is uitgezet, loopt van Pieterburen in Groningen naar de Sint-Pietersberg in Limburg. De in beloopbare stukjes opgedeelde uitdaging voert de wandelaar naast genoemde provincies door Drenthe, Overijssel, Gelderland en Noord-Brabant, zoals ook op de hier naast afgebeelde kaart zichtbaar is. Vanzelfsprekend is de wandelaar vrij om zijn of haar route zelf in te delen, dus van beneden naar boven, of halverwege starten mag allemaal. Wij besloten om te starten in Groningen en zo kwam het dat de Paasdagen voor de verandering in het Noorden werden doorgebracht in plaats van in het Zuiden.

Rugwind
Tijdens het weekend verbleven we in hotel Waddenweelde in Pieterburen, vlakbij die bekende zeehondencrèche, maar goed, alles is dichtbij in het ongeveer 375 inwoners tellende Pieterburen. Naast het startpunt van het 'Pieterpad' – of eindpunt –, is dit pittoreske plaatsje verder geliefd om de mogelijkheden van het wadlopen. Wij beperkten ons echter tot het lopen zonder wad.

Na het ontbijt van die inmiddels traditionele zaterdagmorgen, zijn we op de bus gestapt naar de stad
Groningen om van daar uit terug te wandelen naar het hotel. De route voerde ons in eerste instantie naar het 19 kilometer verder gelegen Winsum, waar we ons een welverdiende lunch goed lieten smaken. Vervolgens liepen we terug naar Pieterburen wat zo'n 12 kilometer verder naar het Noorden ligt. In tegenstelling tot de dagen ervoor was het prachtig wandelweer – al waaide het wel stevig vanuit het Zuid-Westen. De keuze voor de looprichting van onze route resulteerde dan ook in een prettige wandeling met rugwind en dat is gezien de uitgestrektheid van de woeste kleigronden waarmee de provincie Groningen goed bedeeld is, geen overbodige luxe. De eerlijkheid gebied me ook te zeggen dat het landschap wat mij betreft wel wat veel van hetzelfde is. Desondanks bieden de akkers in deze streek  – waar naast het bedrijven van veeteelt ook veel aardappels vandaan komen – een perfecte aanleiding om eens even lekker weg te dromen.

Sociaal
Kop-hals-romp boerderij
Tijdens onze wandeling langs kilometers grasland en vele kop-hals-romp boerderijen – wat ik een leuke naam vind voor een woning –, viel het me op dat de mensen in Groningen ons bijna allemaal vriendelijk begroetten. Het feit dat dit me opviel, was voor mij een bevestiging dat het er soms toch wel wat gehaast aan toe gaat in de Randstad. Tegelijkertijd is dit misschien wel een heel normale vorm van sociale controle in het Hoge Noorden, waar de bevolkingsdichtheid nog altijd zeer laag is.  Rond de klok van zessen arriveerden we moe maar zeer voldaan en opgeruimd aan de finish, waar wij ons het streekbier onder begeleiding van het traditionele Wadwater – een lokaal borreltje –  uitstekend lieten smaken.


Onbegrensd uitzicht

Grunn

Daar waar de mensen elkaar steevast groeten
en samen bier van geroosterde mout drinken,
vind ik moed om op te staan.

Daar waar de wind mijn zilte tranen aanjaagt
en groene weiden mij omringen,
vind ik troost voor mijn verdriet.

Daar waar onbegrensd uitzicht uitdaging is
en rust het dagritme bepaalt,
vind ik onverminderd kracht om verder te gaan.

Daar waar boeren nijver hun kleiland labeuren
en waar al lang geen Fries meer klinkt,
leef ik op en haal ik adem, ik geniet.