Boekenkist

Slot Loevestein, 22 maart 1621

 
Ik zit nu al zo'n drie jaar gevangen. Ondanks dat ik doorlopend mag lezen en verder kan schrijven, is het leven hier niet gemakkelijk. Het kasteel is vochtig en meestentijds erg koud. Er dringt maar weinig zonlicht mijn kamer binnen. Mijn gezondheid gaat daarom hard achteruit en ik voel me met de dag ouder worden, ook al word ik volgende maand pas 38 jaar. Ik zie bleek en ben vaak verkouden. Gelukkig heeft mijn vrouw – die hier vrijwillig is met de kinderen – een list bedacht, welke ertoe zou kunnen leiden dat ik mijn vrijheid terugkrijg. Hopelijk zal haar plan slagen en herenigen wij samen op een later tijdstip weer.

 
Hugo de Groot

Slot Loevestein
Afgelopen weekend ben ik op Slot Loevestein geweest. Een absolute aanrader voor diegenen die geïnteresseerd zijn in een stukje vaderlandse geschiedenis. Loevestein ligt op de kruising van de rivier De Waal en de afgedamde Maas en diende in de zeventiende eeuw als staatsgevangenis. Het slot herbergde politieke gevangenen waaronder de bekendste, Hugo de Groot. Deze intelligente man, die op zijn zestiende zijn doctorstitel behaalde, leefde in dezelfde tijd als Prins Maurits en was een belangrijke adviseur van raadspensionaris en landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt.

Ontsnapping

Hugo de Groot (1583 - 1645)

Oldenbarnevelt kreeg meningsverschillen met Prins Maurits, de zoon van Willem van Oranje. Deze twisten gingen over besturing van het land en oorlogvoering. Ook beider godsdienstige overtuigingen liepen sterk uiteen. Eenvoudig gezegd, Maurits geloofde niet in godsdienstvrijheid. Dit leidde uiteindelijk tot onthoofding van Johan Oldenbarnevelt. Hugo de Groot had iets meer geluk, maar werd wel levenslang verbannen naar Slot Loevestein.

 De Groot las onnoemelijk veel. Die boeken werden in kisten aangeleverd en met regelmaat weer uitgewisseld. Na verloop van tijd werd de inhoud van de kisten echter niet meer gecontroleerd en zo kwam het dat hij zijn kans schoon zag om die bewuste ochtend in de kist te kruipen. Die kist werd vervolgens door sterke soldaten per boot over de Boven Merwede naar Gorinchem gezonden. Van daaruit kon Hugo, verkleed als metselaar, het land uitvluchten.

Democratie en vrijheid
Door onoplettendheid van zijn bewakers wist De Groot uiteindelijk te ontsnappen. Hij zou nooit meer voet op Nederlandse bodem zetten, maar mocht wel blijven leven. Zo kreeg hij de kans om zijn kennis verder te verspreiden. En zijn werk is erg belangrijk geweest voor onze geschiedenis. Zijn geschriften stonden namelijk aan de basis van ons moderne rechtssysteem. Misschien is zijn meest belangrijke gedachtegoed wel die omtrent vrijheid van meningsuiting. Maar wat voor ons land en veel landen in Europa in grote mate gemeengoed is, levert helaas op veel plekken in de wereld problemen op. Kijk maar naar de vluchtelingenstromen uit het Midden-Oosten en nog actueler de kwestie rondom persvrijheid in Turkije. Mensen worden langzaam monddood gemaakt en dat heeft meestal een averechts effect, want hoe vaak leidt dat vervolgens niet tot ongeregeldheden?

De angst die op dit moment op veel plekken ter wereld overheerst drijft mensen ertoe om hun omgeving te verlaten. En ondanks dat ik me dat niet goed kan voorstellen, begrijp ik het wel. Als ik in zo'n situatie zat, dan zocht ik ook naar een beter bestaan. Vrijheid en democratie zijn dus eigenlijk best bijzonder en iets om eens vaker bij stil te staan.
Gelukkig vinden beleidsmakers in Europa dat ook. Ik hoop dan ook oprecht dat de inspanningen aan het adres van Turkije zowel de problemen rondom de vluchtelingenstroom als de vrijheid zullen verbeteren, want het is simpelweg niet goed dat zoveel mensen in de wereld op de vlucht zijn. Wel volkomen logisch alleen helaas gaat dat niet meer ongemerkt in een boekenkist.