Verbod op genot

Onlangs bekeek ik een interessant televisieprogramma over de industrie rondom roken. In dit programma werd nog eens benadrukt dat er in deze branche onnoemelijk veel geld omgaat, zoals dat wel vaker gaat in industrieën waar men producten fabriceert ten behoeve van het menselijk genot. In het programma werd benadrukt hoe machtig deze grote bedrijven zijn en hoe sterk de lobby nog steeds is. Toch brokkelt zo langzamerhand iets van die macht af en komen velen in opstand tegen dergelijke bedrijven. Roken wordt steeds minder vaak geaccepteerd, en dus zal men mogelijk op zoek moeten gaan naar een ander businessmodel. Maar is die industrie nu wel het werkelijke probleem?

Toen alles nog heel gewoon was

Een gewoonte
Zo langzamerhand is het not done om te roken, en al helemaal niet in het openbaar. Hoe anders was dat in het verre verleden nadat enkele ondernemende Europeanen de wereld hadden ontdekt, en zij rond het jaar 1500 de traditie van het roken meenamen naar Europa. Wat de gemiddelde inwoner in het begin uitermate vreemd gedrag vond, groeide al snel door van een hype naar gewoonte. Dit zou voor Nederland zo blijven tot ver in de twintigste eeuw.

Er zijn nog vele Nederlanders die zich ook herinneren dat roken er helemaal bij hoorde. Rond de Tweede Wereldoorlog was roken gewoon een algemeenheid, en zo bleef het ook nog tot en met de jaren '70. Er zijn weinig oude familiefoto's van mij met ooms en tantes waarin geen sigarettenrook zichtbaar is.

Naar mate mijn eerste levensjaren verstreken werd steeds vaker aangenomen – ook door de nog volop rokende artsen – dat de nadelige effecten op een mens' gezondheid niet moesten worden onderschat. De huidige heersende opinie is dan ook terecht dat roken ronduit slecht is en schade voor alle betrokkenen veroorzaakt.

Bushokjes
Ondanks de slechte eigenschappen en navenant zeer sterke lobby van fabrikanten, is er een duidelijke opkomst van de algehele maatschappelijke gedachte dat verslaving – wat roken nu eenmaal meestal is –  niet goed is voor een mens. En daar ben ik het volkomen mee eens, dus rook ik, op een incidentele sigaar na, al 2,5 jaar geen sigaretten meer. Uit ervaring weet ik nu ook dat niet-roken ervoor zorgt dat hoesten en verkoudheid een andere dimensie hebben gekregen. En een kater voelt tegenwoordig ook heel anders aan dan in de tijd waarin er naast drank ook standaard een pakje sigaretten werd geconsumeerd.

Glazen huis

Zo af en toe keren ex-rokers zich tegen de groep waartoe zij zo lang hebben behoord, maar ik vind dat iedereen zijn eigen keuzes moet mogen maken. Wil je roken, doe dat dan en houd een klein beetje rekening met elkaar. Toegegeven, soms mis ik het lustige zuigen aan die sigaret met het kortstondige intense gevoel van ontspanning, maar de charme van het roken verdween bij mij definitief toen rokers werden veroordeeld tot bushokjes en luchtdicht-gefabriceerde glazen huisjes.

Accijnzen
Natuurlijk zijn de effecten schadelijk voor ons lichaam en uiteindelijk – zeker vanuit de overheid bezien –een last voor de gezondheidszorg die te veel geld kost. Aan de andere kant doet diezelfde overheid goede zaken doordat zij in sterke mate de niet geringe accijnzen via rookwaren kunnen heffen. Zonder deze vorm van indirecte belasting – die niet geheel toevallig op bijna alle middelen waar een mens niet van buiten kan wordt geheven – zou de overheid een behoorlijk gat in haar begroting moeten dichten. Sceptici zullen wellicht stellen dat het wegvallen van accijnzen als gevolg van minder consumeren op hun beurt doorwerken in lagere kosten voor gezondheidszorg. Zo ontstaat wellicht alsnog balans, maar dan wordt voorbijgegaan aan in mijn ogen een belangrijk recht, namelijk die van de 'vrije keuze'.

Verbod versus eigen keuze
Waar ik me van afkeer is het feit dat vanuit de overheid en belangengroepen men roken steeds minder toegankelijk wil maken. Alsof een roker zich iets aantrekt van schokkende afbeeldingen en indringende leuzen op pakjes sigaretten. Onlangs viel zelfs te lezen in een artikel van het AD – dat overigens niet van de overheid afkomstig was – dat diegenen die geboren zijn vanaf 2017 nooit meer een sigaret mogen aanraken. Dat vind ik ronduit bemoeizuchtig en heeft waarschijnlijk een averechts effect.

Of het nu gaat om roken, prostitutie, drugs, alcohol of welke vorm van genot ook, een mens is van nature gewoon nieuwsgierig naar de effecten en wil zo af en toe eens iets uitproberen. En daar is per definitie niets mis mee. Ik ben zelfs van mening dat stelselmatig onthouden van elke vorm van genot, onherroepelijk zal leiden tot nieuwsgierigheid en dus automatisch uitlokking van gedrag waar men juist zo hevig vanaf wil.

Stap voor stap verbieden leidt de facto alleen maar naar meer nieuwsgierigheid en problemen. Dat zien we nu ook langzaam bij het verbod op alcohol voor jongeren onder de achttien. Let wel, ik ben geen voorstander van dat iedereen zich onbegrensd tegoed doet aan allerlei zinnenstrelende stoffen, maar wanneer wordt geaccepteerd dat niet alles valt te reguleren? Leer mensen liever hoe zij zelfstandig verstandige keuzes kunnen maken, want alleen als motivatie intrinsiek (vanuit de mens zelf) is, zal gedragsverandering kunnen plaatsvinden. Laat ieder individu zelfstandig – al dan niet samen met hun opvoeders – bepalen wat hij of zij verstandig acht. Stimuleren van zelfredzaamheid dus, daar komen we volgens mij allemaal veel verder mee.